SHATTERED INTO WARM RAIN

(PROLOGUE)

resonating deep echoes of a gong far gone

a gloomy day a baby turned in its mother’s womb 

who gets to choose the door entering the world

the land hot bloodied in human sweat 

recollections forgetful as clouds are as springs

child, are you sure it’s not too much…

we grew up with endless stars

gleaming without having to ever choose

o mountain art thou so tall

yet the footprints in every corner all 

across everything

life and death

separated by a step on the ladder

The west highlands vast to the very end of bloodshed

mother taught us to see

wheat flowers thirst like people

hid sweetness within thin layers of its husk

The west highlands vast to the end of life

DamSan has fallen in love with the daughter of the Sun

the girl blinded by the light 

loved still

The west highlands vast past the afternoon

in smoke

tired old eyes

peering into the distance

o thee highland of the west

leaves green still in a verse of red leaves

days windy blaring light

falling yellows

The west highlands vast

humanity’s fate all-encompassing

1.

Thoughts of you child never left

o my country

wild grass like resounding bells of sunlight

flooded plains and arid lands

six months dry

six months of the Sun

the six months of red dust stinging bleary eyes

six fervent months rebuilding, anxieties

a mass of water turning into a trickle

the gourd left dry carried the water inside

floods turning into a stream

water in the gùi not in the river

more sweat than water

mother knows but there’s no other way

thirst curling into a question mark in our heart

hidden where are springs, are rivers?

frogs grinding their teeth rain still didn’t come

the rice in the fields choking

seedless husks

the fields yet far and wide

mother went to harvest not a single grain

the sunrises in the East and set in the West

night rolling into day

the fire circling back

rolled across the field a bloody bruise 

the rainbow craving the rain shedding on Thee

wind and dust lifted the Sun high

an assemblage of light

crystal clear lead us into a dream

up mother’s worn ladder

*

the nation or your eyes child

drops dropping blinding horizon

stormy days

you’re wet if you’re late

floated against the origin is a tall mountain

Chu Yang Sin please let me

hence the lucid white sky and endless clouds

golden gales scattering billows of wild horses

pieces pulled from father’s chest

o country my country

when will my verses were written for Thee bloom

flowers’ roots cling to the soil

as a child clings onto mother’s umbilicus

us clinging to each other

the morrow tomorrow

a flame that gave birth to Thee so icy and blue

a glance has given birth to Thee so hot and warm

what pained Thee so much…

as by your lips child

we sang and laughed

o country

a compelling game of fate

beg Thee laugh not at my rotting awry life 

but in thy name, we’re on the verge of tears

frail timid alone

raining on the easing sweeping meadows

raining on grassy fields

raining…

to enter a summer of green and white

sunlight caressing a land in repose

gold like the fire up high

and the heart

any heart

shall shatter because of Thee

shattering into the light of stars

don’t ruin it

the nation and us paving the way

igniting one melancholy flame at an incline

glorious blossoms of pomme de lait

the fall…

2.

child, you’ve only just returned do you concede

any regrets of not by Thee sewn the wedding dress

the morrow tomorrow

sand in crystal dust in gold

in your eyes dream of our days together

sails of childhood amidst the blinding ocean

our boat floating like flowers

blooming to fill the night

beneath your eyelids the horizon not lost

a green leaf fell to budding seeds

a marriage between heaven and earth

from the origin of tears

equatorial sunlight shattering into warm rain

our homeland reviving impossible white coffee blooms, mild

quiet fragrant winters

falls frosty aching sadness 

pierced the door cracks morning light our homeland shining

light igniting in night dreams

Dreams of proud dancing peacock tails unfurling

the unfurling of a new dawn

dawn rolling out blooms to shatter the dark

the voice of the Sun and laughter of a girl

your age of innocence child

your footprints remaining forever fresh

the old ways of the forest thought to have been forgotten 

3.

child, you’ve only just returned do you concede

the West Highlands an infinite lush green sea 

an expanse of freedom

the West Highlands’ wind blowing, misty the memories

the honest smiles

callus aching hands of the Highland

a habit

mother’s breast the Highland salt

dangling affront Thy heart

steps dancing around the wine vat

like a dream around a bed

like how much I’ve laboured to love you, child

striding by you someone exiled

child, in praise of you a tragic violin concerto

echoing a storm

a flame wet in your eyes child

a mirror of you in shattered glass

child do you still think of me?

homeland o homeland

Bazan red earth erupting volcanoes

pure and moody like a young girl blindly

yearning for her first love

a river long river long o Krong-Ana in our recall

running in a bright red alluvial storm

the length of sadness / across the scars

exhausting alluvium storms

seasonal empty fields wore clay paths

the dry (season)…

*

child, you’ve just returned do you concede

dreams born from dusty clay

beg you be delusional not child, of happiness without pain

look upon your feet the blossoming of youth

don’t regret the fall out there in yellows

the embrace of stars on worried brows

winter grass chill Thy fingers soften because of each other

o homeland soundings of crisp laughter

rocks and pebbles softened thy footprints

ripe with living…

cherished hopes of a new land

no one surprised to face a stranger in the mirror

thy face a reflection of a sad land

the dawning scattered pieces of sleep

like an ancient forest and forgetfulness

homeland with the calmness of a forest

the forest a witness or a quiet storyteller

now glaring light causing pain

the forest the days in deep darkness

even the vines dreamt of the foregone(ancient)

springs wandering in the mountains

a mushroom golden like a blossom

a golden mushroom in a red scarf

a princess fell asleep in the wind

awake not tomorrow…

one picking up dreams to reconnect

memories in a daze still

salted is the heart hinted with the fragrant of new grass 

the grass achingly new

making her eyes ache o forest

o forest

o forest

doorways of longhouses opened to the origin of greenness

the other side of Serepok river green

both sides of the bazan path green

the afternoon meal mother’s gentle rising smoke

sounding of the horn a light green

child, you’ve just returned to mother and me

your hair lush the greenness of eyelids

a green eyelid gosh the means of all paths through the forest

your feet child upon the tips of the reeds

sleeves the green of endless dreams 

4.

the green in lyrics, the leaves flying

day and night leaking

a century of blinding dust and burning sunlight

o homeland we’re in songs still

notes falling on the longhouse

the breath on our lips a leaf

allowing father to be one with the forest

the forest in a gùi

the forest inside a dry gourd

the forest, her hair loose across her face

her shedding tears in front of the pick-axe and fire

the day father lowered the trees to build a K’pan(house)

the day father burnt the fields to yield rice for mother

the day your stove was so warm child

the day the wine vat was so in your home child

seeping into blood into your bright eyes child

the sound of T’langput inserted into your chest 

child, do you think of me still?

the day we harvest honey in the forest

the nectar sweeter than a vow

the vow in the swing of a blade

the forest dark nights make

the forest treasures make

the forest the Sun makes

the forest inspiration maketh

inspirations with legends flies

ventures in each night’s dream

in the depths here blinding there

an enigma is the cycle of the forest 

the enigmas you couldn’t possibly know child

exhausting is human life 

as the land in the dry / the flood

as humans are born to life and death

born to bathe in the spring of the forest

mother’s footprints also buried in the forest

consuming what belongs to the forest on the verge of tears

how can fate be changed

with the raspy rhythmic grating of bamboos

on the verge of tears the far distant horizon

the forest forever green in youthful eyes

the forest sombre in ancient eyes

aching thoughts of the desert

chafing blisters

the desert or death?

deaths exposing sand and rocks

but I have saved for you, child, every scar

saved for you from forgetfulness

or forgetfulness has saved you 

gave us the gift of loneliness

we need to love each other more than scars needs blood

the leaf beneath your belt child

your chest child in my gaze

like a baby bird flapping its fluffy new wings

scattering the sound of pebbles

beneath thy feet rolling

valleys falling over along with memory

the air falling away

when the heat of thy heart is hotter than a flame

smoke charring the forest, like the walls shutting out all doors

shutting out the direct gaze of the Sun

who has forgotten…

the forest is thick in you, child

has disappeared into a carpet of fog

the summit no longer popping up like a nipple

I felt myself and felt you, child, going cold

on the haystack of our life

the forest farewells this life

the sad aching sympathies

when they couldn’t think of the reason for their condolences 

5.

left are humanity and the forest withdrawing into a recall

playing at being anonymous

playing with shadows

a fading warped shadow

a fading dark shadow

nights deep in the sounds of the T’rưng

fa fa so la tears

tears spilling into emptiness

bursting into seven Buôn Đôn waterfalls

nine slashed realms of sadness

shattered twelve souls

o dawning rays late afternoons

aching emptiness destroyed

the emptiness ever ceasing

rivers overflowing tears of the forest

drying up is which teardrop

in those laden clouds into rain

who am I to you child

who am I before the storm

a distant violent blinding storm

in despair tonight without sleep

when humanity has turned into a memory

we must admit

pain is now void of us

the forest, her pure virtue needs us no more

left is a woman

in chaos

we have all 

we have nothing

aching lonely mournful hands, grovelling

the folding shape of the heart of a mountain

red as the Sun sharp as a needle

through the depth forests as would be through rocks

through the months and the years melting candle tips

vicious steps determining the law of nature 

like those tiring curves on a graph, blurring (into each other)

the laden curved lines on shoulders

worries 

exhaustion

the curved lines spiking a hundred beginnings

backs steeped in sweat

the curved lines of grovelling human lives

seeping twisted between the cracks in the soil long tears rolling

the good-nature due to so much love of life

the curved lines sticking roots into the forest

into time into yearning

firm glances upheld the longhouse

the small small aches

the aches small small hope ever ceasing

tears, stretching on long taxing lonely roads

aches small small hope ever ceasing

across, a raspy tune of sadness o so at the bottom of the dark night

the curved lines of a migrant’s gùi loaded bent over on thin shoulders

silent curving foreheads to the ground

gliding across hills and resound

faces bent over in tears

faces lifted up in songs

the song ripping up the worn dusty road

burnt dry from sunlight

sunlight lighting the night

the good-natured human lives

in flight on bare flimsy leafy spines

resounding the lengthy call of a note head bent low

against the tall mountains

mountains innocent in humanity’s withdraw into the darkness

into loneliness

in each sad step

echoing ribbons of the wind

arms outstretched the hearts of a hundred origin

o homeland Thy life adrift

Thee, embracing the forest like a lover

a hurtful aching endearment on the blade of a knife

when hunger with Thee roams, wandering

like a stream lost in a desert

the forest unyielding beneath Thy footsteps

footsteps never in despair

ire with Thee the creation of life

from a worn road erupts hope 

hope embittered born on shoulders

a gùi of so much truth

so much tears

died then revived the lines long and wide

like roots digging into the earth

Thy arms outstretched a flight high

gosh in Thy blood clouds and wind

a burden worrisome wind

slipping through the cracks of fingers like the seasons through memory

falling…

Thee reviving the new land with thy own sadness

long sighs escaping from the caves

the night dying a kaleidoscope of green the purple vows

the saints misty like clouds

the saints exhausted letting go

Yàng has dissolved into the forest

fusing into rocks, canopies, springs

could it be dusk? a sunset

a dying light

shimmering spirits brimming Pơ Thi (1)

hidden in some abandoned crypt

the carved statues sitting resting on their chins as though

such a catastrophe is the meaning of living

o

gosh

after a day of bloating tombs and stones

after night the stove fire dying out

dazed

dreaming of a greener day

with the huskiness of evening prayers

dreaming of the world in our hands

dreaming of an aurora amidst the dense night

flying…

gosh

how could the night shatter

6.

child, you’ve only just returned do you concede

aching is the anxiousness in the eyes of children weeping the sadness of adults 

a pink budding leaf

now awry

Thy hands holding the other

the long sighs the perpetual wandering

the perpetual caves

as a flock of K’tía flew

the Grứ(eagle of the Ede people) flew

the Phí also flew 

through the rain and wind of an Y Phôn anthem

as though the line has been server from the origin

but not all is lost

Thy gentle sweet tongue

by this tarry, wandering concludes in dreams

shattering into a fall of Smoke / tiring puh pêt

and

foggy

mist

the long sighing waves reddening the setting Sun

a sadness in the depths of eye sockets

the forest leaving us 

as simple as a young girl leaving home for a lad who’s stolen a long

shiny sword

in fruitless struggles Jun Vill in the dark of night 

between the tight crevices of M’Tha you couldn’t force a dream 

Thee tightly wheezing

the mountain small fading into the distance

the path dissolving in a squint

reserved is thy young eyes

distant is thy ancient eyes

homeland o Thy journey never ceasing

wasteland tigers roaring gibbons calling

even the xà gạt turned feral

how be such distance surpassing

though on the wings of love Thee flying

Thy blood is nothing but light and clouds

homeland o thou of life and death wandering the night

in dreams shalln’t be at peace

tossing and turning on the packed dirt floor

by the wind with love Thou art  sow and seed

Thou art erecting love once more like the reeds

with Thee welcome the warm rain breaking through the soil

after the aching cowardice

after the months years passed by the polished black K’pan 

the whole village shivering upon the gùi

the whole village, a child in a sling on a flat chest

sucking on its mother’s breast

doddering

bewildered on a feral slope

the budding red leaf soft in thy eyes

burning 

shattering into warm rain overwhelming the horizon without a way

upon the water’s surface left, not a mark

the Cosmic mountains Sea lake a boat of light 

like sunlight a blink in the night

caressing tenderly since

Thou art has given thanksgiving to many gods

adorned numerous charms

yet Thy journeys are likened to a saddle mouldering

As Thy lover underfoot abandon Thee

7.

like that for the rest of this life

for the rest of this life like that

the months years shall never turn back

the months years losing oneself

the months years losing one’s voice

a song in bare feet laden with loneliness

a song in waves of bitterness

a song purple and blue, silent

a song of resentment and fateful regrets

the pairs of bound feet and bloating belly aches

relentless living

now a waterfall

Thee with the forest wrestling

bowing…

the forest went in a blink

gone where o forest

the forest turning into a ring

fallen where o forest

the forest turning into a still life

where is the green

forest

o

8.

you’ve only just returned do you concede child

the forest is now a legend

a homeland in debt gambling with forever losing the forest

the past is at the end of its term

the sound of chainsaws

returning to where…

Who has swapped Kàte forest for a few blooming rice fields?

each seed is like mother’s fetus

brimming on father’s tears

the forest ceasing on exiled faces

drawn up by the wind the crumbling sadness

the sadness of ashes the sadness of fires

the sadness of migrants crowding even dreams

survival in repose not via dreams

in repose not the freshness of the wind

in an indignant uproar is the wind upon noon 

how can smoke hide the Sun

the grain err not

the grain weeping the days as a girl

to mourn each hurt, be still the forest?

or your tears child, a girl beholding

in her hands an ancient sadness

the greenness of leaves gone leaving behind what word

an orphaned grain in light of the moon and stars

streaming light across the sky

wild bird songs in abandonment disappearing

wild birds turning to a place full of rain

o homeland my child is there still a breath

hidden where is the brotherhood

why are you child, burdened still with such prickly memories

arms holding up so high stripped of leaves

When amidst this dense forest my heart is full

visiting in thinner more tattered clothes each day

the leaves flew still in our hearts…

*

on the premise of arguments they laugh

When the Sun could but burn the eyes

the sunlight is a child opening a door

unfair to us

the rain a melee

unfair to us

we’re blushing fresh burning

blades of green grass at attention upon our flesh

we become the proprietor of the wind

of storms of rain of sunlight of loneliness

those kiddy games will not scare us

those high peaks will not  make us submit to loneliness

return to the homeland the sky return the sky to darkness

the night is your eyes child

your eyes in a day makes the stars opening receiving seven rays of lights

in cloud nine, flying…

skimming the mountain top sheathing rivers

with the comforting solemn sound of the gong

after much voluble, the sadness forgotten

the homeland turning in a wheel of desire

desire from each grain of brown dirt

volcanoes rich bazan red earth in your eyes child 

the volcanoes of Cu Mgar stowing a meadow of glorious blooms

glorious from every crevice of every budding foliage

the rich red earth undulating never satisfied

9.

you’ve only just returned do you concede child

o genteel N’êng village hair bathing

wisps of hairy moss and locks of dusk

hair sombre like flesh

the water bay long gone as the forest is gone

gone like the day father and mother met

in the tears of H’linh

father and mother picking the fronds of virtue

the virtue in a glance

a cover for each other to then be chased out of the forest

so too the kisses in their eyes

eyes closing in dreams of a song

will you, child, exchange a herd of oxen to marry me?

allow my oxen plough to scatter your matriarch

pulling the fate of all that bitter ploughing lineage 

muffling dreams into the skirts of our wives

a man’s drop of blood inside the heart of his wife

o Yàng

dear Yàng…

giving birth to a man is a woman

giving birth to a woman is beauty

homeland o homeland

I adore Thee like a laboured sleep after a day’s turmoil

in the long night in that most intoxicating moment

I dream of laying with you child

coveting you in a dream drowned in tears

and the Sun ever stuck in the dark

gently I shall remove

allowing the wind to caress the peak of our desire

the aching exhaustion

secrets

o homeland…

homeland

the mead in the dry season cracking waiting for the Male river / Krông Knô

to hydrate with the stench of mud

streaks of mud in our toothbrush grit in our teeth

every mouldering morning

ploughing into the Female river / Krông Ana like an open bracket

explaining love

you’ve only just returned do you concede child

the paths watermarked on both sides in the drought

like someone’s chest the water edge palpitating

mid the night draining lifting the sadness / I’m filling up

draining / filling me up like some game

child, with me still playful into the harvest

allowing the buds to flourish in the mead and bloom between your feet child

EaSuop shattering into bouts of warm rain

like blood vessels bursting with life 

the children born in matrimonial dreaming

with you I’m bashful, child

bashful by the limit of this love

truths buried beneath lectures of morality

covers the eyes

when staring at one’s own lover

strangers after the first night

with you I’m bashful, child

the heavy load on your shoulders the uphill curving paths alone

the mead in the arid seasons’ wild golden anemone with longing

Pautopxki golden rose lost in the West Highlands prickly made you bleed

the virginal first drop of blood

the day you child, into life innocently bite your lip

my homeland now on your lips child

o my homeland a face of beauty

in what name do I endlessly raise my voice in songs

your sadness I’ve never had never encourage

I have in humiliation pull out between your legs child

silent into a forgotten sleep beyond death

sharp black and forgotten

escaping

out of your fever child

how could I turn away the day mother came asking

how many years of debts borrowing repaying Thee

how many years, a chicken pecking at the ground

breaking out in a sweat in an Ayray swing(dance)

just once residing to understanding deeply the past

o homeland I beg Thee to not hesitate

open the arms of lovers legs of wives

like mist dissolving into light

us dissolving into each other

thy dreams dissolving into reality

blown dead the flickering candle flame of recall

the blooming wheat field igniting free

a future

10.

the ladder in the longhouse

the breasts blinding physicality 

the hunger beneath our heart

a homeland in the gùi on our back

a homeland ever deserting 

tomorrow the seed we’ve sown shall shatter

the seed carrying us through the morning sickness the nine months and ten days 

we love each other through every meal

a homeland of children holding each other’s hand walking out of their innocence

seeking each other facing the other pain

of a child tight on mother’s breast

of father’s fists, holding onto the ladder

falling with sadness / slipping on dreams

from behind the open door

dazed in the brilliance of the East by the cooking fire

the Sun breaking out prancing on the hooves of horses

across an immersed expanse of white flowers flying

white blooms bedazzled by plumb pink fruit after the rain

in every breath of dawn

the rubber trees oozing sap 

came a new decree

in a blink a golden autumn bloom of wild daisies

a homeland shattered into so much warm rain

warm rain wrapping Thee in a red marrow cloak

with nothing but embroidered white blooms

o golden sunlight upon nectars

you’ve only just returned do you concede child

the rapture in the first thirst of the forest 

upon the first grass waves of the forest

the West Highland Sea

a drop of water

the West Highland Mountain

nothing but a scratch

the West Highland fields and furrows

a layer of amber ashes fading

a homeland with a look that may ripen the harvest, the Moon

Hence the moon is golden like a plump ripe fruit

golden like a flickering changeable flame ever ceasing

fire no decree

a decree is no reason

fire begins and end

as love pounds and explodes in our chest

stripping bare the Sun

to kissing each other’s hands

11.

you’ve only just returned do you concede child

the poverty overflowing into tears

a homeland glorious voiced by Y-Moan

Burning bright a song drawn from the origin of Y-Phôn 

the fire within the clouds now gone

the spirit of Y-Dắc lighting a day indefinite 

Ea-Kao in the late rain

chilly yearning for the one in sunlight yearning for whom

preserving the identity of the longhouse in animations in videotapes

replacing the coal stove since the sea is gone

the master of our ceremony after your cries

me dreaming of being the sacrifice in your thanksgiving

a thanksgiving we now face

from within the far forest returned to a familiar village

the crossbow on our shoulders dreaming of the warm stove in our house

the sickle on our shoulders far away dreaming of our village’s clear water bay

in yearning, we seek

as radiating shoots of a gourd from one root

as Krông-Knô/ Krông-Ana merging into Srepok

we’re quenched by the same gourd

leaving sadness behind

we’re miscible in droplets of sweat

dreams steeped in moisture after so much hope

the glorious vernacular not the meaning of life

when there are no words left, we can do nothing but shout

crackling fire crackling applauds

smoke turning into clouds or hair turning into clouds

I’m too passionate hence you’re exhausted

tranquillity escaping from the eyes of the old

sound and far

waah waah

the children all twisted in hair and stubble

golden leaves flying in the sprouting of new green buds

o when when

a homeland by us devoid of ceremonies 

of mere sound hearts to each other give thanks

who shall sit and count what is lost

there’s still sadness still love

still love there’s still existence

feral steps upon Ea H’leo upon wild daisies

the forest and meadow in the resound of light

behind us darkness

the last twirl of the wind the end of sadness the end

shutting down anxieties

you’ve only just returned do you concede child

after vats of wine after wistful chimes of the gong

a borough from a village dancing long ago

who am I to you, child

a fresh face in the moonlight 

scented hair by the door of the longhouse

who is whom and who are you, child

fresh young women tinkling in dance

colourful emblazoned black velvet skirts 

breathtaking compositions of gong and chimes

startling howls

mashups

Ayray and Rock

the carnal sizzle of braided virgins 

hoarse and exhausted

faces burning in a sacrificial mass of the night

o homeland child, you’ve not forgotten the words to a song not lost

sweet tormenting Ayray verses

dry seasons the scent of a ripe harvest

wet seasons the fragrant of grass 

soothing the aches dissolving the waiting

where Krong-Kno drifts with the rising Sun met Krong-Ana

trees and leaves lovingly leaning into each other

by the early hour the alluvium noted your fresh pink footsteps

you and your friends gliding gracefully as the pride of peacocks mid a forest strewn with flowers

the Sun awakens from behind the clouds

gently greets the canopies an unfurling of light

softly your tiredness fell

as flowers in the wind

you open your eyes with a pair of brows in rolls of  sea waves

waves hesitating in a drop of falling dew

the drop of dew we’ve been thirsting for so long 

the desires hidden within our dreams

from one generation to the next

letting go of the tears

drifting through life with Yàng undying

and the saints within the flickering of dreams

like breathing the sound of the gong

the lyrics returning 

through the vastness of the sky via the wind dancing

flutters fly

and mother’s slender hands

inconstant lyrics of a song bathes their children each day

lyrics adorning dew upon your hair child

lyrics steeped in exhausting rain

lyrics in an onslaught of dust

binding life to heaven and earth

lyrics by life struggling

flutters gently drop of sweat

lyrics with arms wide open the maturity of her child

12.

child, who am I to you

a nook in the borough an attic in the longhouse 

a damp smoky afternoon

remnant verses offered up to Thee

child, you’re steeped in soft scents of the rain

loving you still till my heart breaks

heartbreaking in your every movement the creation of storms

sweating fever the height of the forest soaking our clothes

Thủy Tinh (Lord of the Sea) seething rose to reclaim his lover

o lover unquenching amidst the flood

o lover of a hundred years

you reside in my heart. a nest lined with grass and twigs

the horizon is robbed of its fire

a mere hint of a winter mist 

we face tomorrow stacking one at a time a log

coal ashes greying desire

ashes the tomorrow logs of our soul

subdued undercurrents the morrow of thunder

but waiting for tomorrow, I shall have nothing

when I could love you, I must

the flood is no mystery

possessed you, the high peaks, an escape

the flood in you still sweet as the first dew

as we now love

loving steeped in flood and deluge

in the passing flood you’re spilling both sadness

the very limit of an open door

the very limit of dreams…

who’s passionate still

a thousand which way for the retreating flood

loving amidst a tidal wave

draped in clouds

raining deluge flooding blissful rapture

Thủy Tinh hoarse calling for Mỵ Nương

heard only by us

us coaxing the B’lang into a roaring fire

shudder storms into resounding bells

a pair of budding roses on fair breasts

desiccating the rain to appease the tender reeds

o homeland lose not Thy strength

upon our chest we covet Thee

coveting seedlings ready for the morrow’s light

within giant rosy frond we covet Thee

prayer offerings

an ode aching with tenderness

an enraged melancholy

the spirit in our blood pouring fire

us with Thee on fire with Thee in loving burning

to the ground shed the cloak upon our back

o homeland beg Thee upon it tread

Thee vainglorious a vessel above the storm

gifting the Sun to the night

gifting the future to the past

gifting the sky with angels

flying dreaming streaming tears up high

but when you turn your back my child, the Sun also sets

to craving once more the dusk

you’re the light I’m the dark

darkness shattering human eyes

in throats upon lips

the lyrics…

13.

lyrics without the romance of us

the day mother in sadness climb the furrows to harvest corn

dying ashes after burning fields

carefully raising the embryo of heaven and earth

a footprint a newborn child

crying an image of Êđê

after the pain new life

after the terrifying flood the alluvium harvest

tomorrow tomorrow we shall early rise

tomorrow starts laden with yesterday

load upon shoulders slipping in our sandals

o homeland slipping dignity

the universal dream

the rivers merging 

the sea an ache

the vat of wine in the longhouse house bitter

facing the returning months and year

the forest exchanged for a broken vehicle

the gong at times a stage

in Thy eyes child play

the child yearns for its mother returns

a crazy weak fight

often for us unjustifiable 

mouth gaping fearful injustice

numbing stupidity

you’ve only just return do you concede child

or do you believe light is forever

like the mushrooms in spring without much fuss

our pain a small child

innocent laughter in the street

In frail laughter like rotting wood

perfection without a need for sadness

nil regret

do you know…

nevermind

when there’s no one left to remember us

we will lose our face

in time hide the tears

pondering how possibly did we lose the speck of dust

admiring dusk dismissing the power of the Sun

admiring the horizon dismissing our ideals

dismissing an earth a pouring mark of endearment

opens the door to your life raise the cup of living to your lips child

drink the kisses in unison with the sky, the fields…

hand in hand

us stepping into a mixed up adventure

by the power of dreams 

14.

the dreams of fire

homeland drew up in white clouds

o homeland fresh and green

you leaning on me exhausted child

us leaning on a small frond

leaning into a song

what can a song do

a frond wet eyes

flying into the fresh green night…

night pouring into Thy heart with the bird songs of the B’hi

Pouring into the gùi clouds and the empty wind

not listening to the powerful shatter of the wind

the creation of fate

ah the Desolate Hamlet in the torturous light

o the Desolate Hamlet asleep amongst the Moon and stars

o the Desolate Hamlet in lullabies

mother’s soft hands the greenness of sentient Desolation

night proud of the first adventurous one

a pride like recall

filling up the land of dreams

where each day the Sun still rises

lady H’Bi setting free her hair

collecting rays dawn in an unfurling of sunlight

our streets pure in the early mist

now awry with moss

the increasing productivity in factories

exporting happiness sourced from the longhouse

a universal dream sourced from the impoverished village of M’Drak 

joy mixed in with sadness

us picking up dreams to reconnect them

recall still in a dazed stupor

elephant husks curve as leaves

stars green as the earth

skies flying by a pair of wings and mist

homeland o homeland

you’ve hidden the forest in your eyes hidden the sea in the sky

hidden the bazan red earth in Thy heart full of thorny red roses

due to love

*

the wind has stepped into the twenty-first century

our coal stove small and cramp

Small and cramp is also the husky folklore

recall across the sky hangs the flights

twenty-two hours connecting the world

twenty-three hours opening up the river

twenty-four hours Buôn Triết channels ceased

heaven and earth swaying in sickness

your field child raised emptied of every drop

the thirsts now an illusion

the field waving sending you to four corners of the world child

night sleep not with such new joy

joy erected upon shoulders of giant men

legend turning in circles the mortar grinding out the wind

making rain…

fragile like your breath child against the glass pane in winter

foggy fragile threads

locks of Krông Buk river flowing into the cotton field

brocade pattern factories

mixing colour of the harvest with flowers

pretty flowers born from the soil

soil born from the legend of heavenly light

overpowered by the natural beauty of the rainbow

fashion full of colours on the catwalk

flying o the goddesses 

goddesses no longer shameful

starvation, natural disasters, drought…

ran away like a deer gone deep into the forest

paths opening up at the intersection

homes opening their doors

winters dissolving into springs

homeland o Thou art shattered into warm rain

us by Thee arriving at river banks lush with grass

our sleeves gently patting Thee

us quietly watching Thee full of joy

pass the blinding fog an epic song to Thee an offering

pass innocence

pass humiliation

pass the pain of first love

far away from the other side of the bank illusions resounding

flapping wings replied to the paths of tomorrow

began faith

dawn of each tomorrow

blooms of a kiss

the moonlight of our youth

terrified wading across the river with dusk upon your shoulders child

the river shaking like after the sound of the whistle the departure of a train

tomorrow tomorrow

airports factories up high shimmering by nameless stars

together ignite a new beginning

light in seven colours drawn sound from the forest

daydreams

night overwhelmed by sunlight

adventures of an innocent child

serendipity

life blooming at the summit

by the wind

*

the dust of life

let fly the thin pages of the calendar

by the borough, DamSan loved the daughter of the Sun

DamSan is never in the shadows

never letting go

in war with the pride of a dagger

with passion

a mountain eagle in folklore

freeing from the bow hoarse blood and spit

arrogant

as

sunlight

the joy of Banmê precarious at the edge of cliffs

gentle streets against the wind aching

forgotten identity

(1)Pơ thí http://hvdt.edu.vn/tin-tong-hop/doc-dao-le-po-thi-cua-nguoi-jarai

(2)Thủy tinh

https://en.wikipedia.org/wiki/S%C6%A1n_Tinh_%E2%80%93_Th%E1%BB%A7y_Tinh

BÀI TRƯỜNG CA

VỠ RA MƯA ẤM 

THAY LỜI TỰA

tiếng cồng thăm thẳm xa rồi

âm u ngày mẹ chuyển dạ

nào ai chọn cửa sinh ra

đất như máu mồ hôi người nóng hổi

ký ức như mây lãng quên như suối

nhiều không em…

ta lớn lên với muôn vạn vì sao

lấp lánh không cần chọn lựa

cao chi lắm núi ơi

rộng đến đâu cũng bước chân người

qua hết

sống và chết

cách một bước cầu thang

Tây Nguyên mênh mang tận cùng máu chảy

mẹ dạy ta nhìn thấy

một bông lúa rẫy cũng khát như người

giấu ngọt bùi sau lần trấu mỏng

Tây Nguyên mênh mang tận cùng sự sống

chàng DamSan yêu con gái Mặt Trời

người con gái nhìn vào chói mắt

vẫn yêu

Tây Nguyên mênh mang sau những buổi chiều

lên khói

mắt người già mệt mỏi

nhìn xa

ôi Tây Nguyên

lá vẫn xanh trong câu thơ lá đỏ

ngày nhiều nắng gió

vàng rơi

Tây Nguyên mênh mang

có những phận người…

1.

Những ý nghĩ về em chưa bao giờ lắng xuống

ôi quê hương

cỏ dại bông hoa như những quả chuông màu nắng ngân vang

vùng đất lũ lụt và hạn hán

sáu tháng mùa khô

sáu tháng mặt trời

những sáu tháng mắt cay mờ bụi đỏ

sáu tháng dựng lên tất bật, âu lo

con nước lớn thành con nước nhỏ

quả bầu để khô đựng nước bên trong

lũ lượt thành dòng

nước ở trên gùi chứ không ở dưới sông

lấy được nước mồ hôi nhiều hơn nước

mẹ biết vậy nhưng cách gì khác được

cơn khát khô cong thành dấu hỏi trong lòng

trốn đâu rồi con suối, dòng sông?

sao cóc nghiến răng mà cơn mưa không đến

lúa trên rẫy nghẹn đòng

vỏ trấu thôi chẳng hạt gạo bên trong

nương rẫy thì rộng mênh mông

mà mẹ đi mót lúa không hạt nào

mặt trời mọc đàng Đông và lặn đàng Tây

đêm cuộn vào trong ngày

cái quầng lửa trở mình qua lại

lăn qua rẫy nương một vệt máu bầm

cầu vồng thèm mưa rợp xuống thân Người

gió và bụi đỡ mặt trời lên cao

như ánh sáng

trong suốt dẫn ta vào giấc mơ

theo lối thang mòn của mẹ

*

quê hương hay mắt em

giọt rơi rơi mù mịt bầu trời                                      

ngày đang bão

ai muộn màng ướt áo

trôi ngược phía nguồn một ngọn núi cao

chưyangsin cho anh xin

hèn chi trắng trời mây biếc

gió màu vàng tung bờm ngựa hoang

dứt từng mảng lồng ngực của cha

quê hương ôi quê hương

bao giờ những câu thơ viết tặng Người nở hoa

những bông hoa bám rễ vào mặt đất

như đứa bé bám vào rốn mẹ

chúng mình bám vào nhau

buổi mai này mai này

ngọn lửa đã sinh ra Người xanh buốt thế

cái nhìn đã sinh ra Người ấm nóng thế

gì đã làm cho Người đau đớn thế…

như đôi môi em

ta ca hát reo cười trong đó

ôi quê hương

trò chơi ngây ngất của số phận

những rêu rác đời ta xin Người chớ bật cười

nhưng nhân danh Người ta muốn khóc

ngượng nghịu dịu dàng cô độc

mưa trên những cánh rừng xõa tóc

mưa trên những cánh đồng cỏ mọc

mưa…

để vào hạ màu xanh và trắng

nắng vuốt ve một dải bình nguyên

vàng như là đám cháy trên cao

và trái tim

bất cứ trái tim nào

cũng tan vỡ vì Người như thể

đang tan vào ánh sáng của vì sao

thôi đừng làm hư ảo

quê hương cùng ta đang lát gạch những con đường

thắp ngọn đèn nỗi buồn dốc phố

niềm vui hoa sữa

mùa thu…

2.

em mới về em có nhận ra không

có hối tiếc không được cùng Người may áo cưới

ngày mai ngày mai

cát trong pha lê bụi trong vàng

trong nắng em có mơ giấc mơ ngày ấy của chúng mình

cánh buồm ấu thơ giữa mịt mù biển lớn

thuyền chúng ta trôi như hoa

nở cho đêm không trống rỗng

dưới mí mắt em bầu trời không lạc lõng

một lá xanh rơi xuống hạt mầm

cuộc hôn phối của trời và đất

từ cội nguồn nước mắt

nắng xích đạo vỡ ra mưa ấm

quê hương hồi sinh bông hoa cà phê trắng phi lý, dịu dàng

thơm mùa đông lặng lẽ

có nỗi buồn rớt giá làm đau 

quê hương vẫn tia sáng hàng ngày hắt qua khe cửa

thắp ngọn đèn cho giấc mơ đêm

giấc mơ có đàn công xòe đuôi nhảy múa

như xòe bình minh

bình minh cuốn đầy hoa vỡ tan đêm tối

tiếng nói mặt trời tiếng cười con gái

thành phố tuổi em tóc dại

dấu chân di tích còn xanh mãi

thành phố của rừng ngỡ đã lãng quên

3.

em mới về em có nhận ra không

biển ở Tây Nguyên bạt ngàn màu xanh của lá

bạt ngàn tự do

gió ở Tây Nguyên tung mờ ký ức

những nụ cười trung thực

bàn tay ở Tây Nguyên chai sần đau nhức

thành quen

muối ở Tây Nguyên là hai bầu vú mẹ

đeo lửng lơ trước trái tim người

bước chân múa quanh ché rượu

như giấc mơ quanh chiếc giường

như anh hoài công yêu em

đi bên em như kẻ lưu đày

ca ngợi em như cây vĩ cầm buồn nản

âm vang cơn mưa

ướt trong mắt em ngọn lửa

soi vào em mảnh gương vỡ

em có còn nhớ đến anh không?

quê hương ôi quê hương

ba dan núi lửa

trắng trong nông nổi như cô gái yếu đuối mù quáng

nuối tiếc mối tình đầu

con sông dài sông dài ôi KrôngAna ký ức

chảy trong mưa phù sa đỏ rực

đi dọc nỗi buồn / đi ngang dấu vết

phù sa mỏi mệt

phù du cánh đồng trơ lối mòn đất nện

mùa khô…

* 

em mới về em có nhận ra không

những giấc mơ sinh ra từ bụi đất

xin em đừng ảo tưởng niềm vui không đau đớn

hãy nhìn xuống chân mình tuổi trẻ đơm hoa

đừng nuối tiếc thu vàng xuống phố

vòng tay sao trời vầng trán ưu tư

mùa đông cỏ lạnh ngón tay người mềm lại vì nhau

quê hương ôi tiếng cười rộn rã

sỏi đá mềm ra dấu chân người

chín mềm sự sống…

những hy vọng tha hương vùng đất mới

chẳng ai ngạc nhiên khi soi gương thấy mình khách lạ

mặt người soi mặt đất buồn

những mảnh vụn ban mai giấc ngủ

như rừng già và quên

quê hương mang sự bình tĩnh của rừng

rừng làm chứng nhân hay thì thầm kể chuyện

bây giờ lóa nắng làm đau

rừng những ngày bóng tối thẳm sâu

cả dây leo cũng mơ làm cổ thụ

những con suối lang thang trong núi

chiếc nấm vàng như một bông hoa

chiếc nấm vàng quàng khăn đỏ

nàng công chúa ngủ quên với gió

không thức dậy ngày mai…

ta đi nhặt chiêm bao về nối lại

ký ức còn mê mải

lòng như muối xát nghe thơm non ngọn cỏ

ngọn cỏ non nhưng nhức

nhức mắt nàng rừng ơi

rừng ơi

rừng ơi

những ô cửa nhà dài mở ra cõi màu xanh

bên kia sông Sêrêpốc màu xanh

hai bên con đường đất đỏ màu xanh

bữa cơm chiều mẹ dịu dàng lên khói

tiếng tù và mờ xanh

em mới về với mẹ với anh

tóc em xanh màu xanh mí mắt

một mí xanh ôi muôn nẻo đường rừng

bàn chân em dẫm ngang ngọn cỏ

tà áo xanh hun hút giấc mơ

4.

xanh câu hát lá bay

ngày và đêm cứ chảy

một thế kỷ bụi mù nắng cháy

quê hương ôi ta còn tiếng hát

những nốt nhạc rơi trên nhà dài

thổi trên môi chiếc lá

cho cha hoang dã như rừng

rừng trên chiếc gùi

rừng trong quả bầu khô

mái tóc nàng rừng xõa ngang trước mặt

nàng rơi nước mắt trước rìu và lửa

ngày cha xin hạ cây về làm K’pan

ngày cha đốt rẫy dắt lúa về nhà cho mẹ

ngày bếp lửa nhà em ấm thế

ngày ché rượu nhà em như thể

chảy vào máu vào mắt em rạo rực

tiếng T’langput luồn vào trong ngực

em có còn nhớ đến anh không?

ngày ta vào rừng hái tổ ong

mật ngọt hơn lời thề

những lời thề dao chém

rừng làm đêm đen

rừng làm kho tàng

rừng làm mặt trời

rừng làm ý tưởng

những ý tưởng bay cùng thần thoại

du ngoạn mỗi đêm mơ

thăm thẳm bên này mù mịt bên kia

rừng tuần hoàn vòng tròn bí ẩn

những bí ẩn làm sao em biết

đời người mỏi mệt

như đất trời mùa khô / mùa lũ

như con người hai đầu sinh tử

sinh con ra tắm dòng suối của rừng

vết chân mẹ cũng lấp trong rừng

ăn của rừng rưng rưng nước mắt

làm sao đổi thay số phận

bằng điệu khan buồn măng trúc măng mai

rưng rưng những chân trời xa tắp

rừng xanh biếc mắt người rất trẻ

rừng âm u trong mắt người già

đau đớn nghĩ về sa mạc

bỏng rát

sa mạc hay cái chết?

những cái chết trơ ra sỏi cát

nhưng anh đã giành lại em từ những vết thương

giành lại em từ quên lãng

hay quên lãng đã giành lại em

tặng nỗi cô đơn cho chúng ta

chúng ta cần yêu nhau hơn vết thương cần máu

chiếc lá dưới thắt lưng em

ngực em trong ánh mắt của anh

như loài chim ra ràng vẫy cánh lông tơ

vẫy tiếng động của hòn đá cuội

lăn dưới chân người

những thung lũng ngã nhào theo trí nhớ

không gian tan vỡ

khi lòng người nóng hơn ngọn lửa

làn khói đốt rừng như bức tường đóng mọi cánh cửa

đóng ánh nhìn mặt trời thẳng đứng

ai đã quên…

rừng dày đặc trong em

đã khuất vào thảm sương

đỉnh núi không còn rừng nhô ra đỉnh vú

anh tự nghe anh và nghe em lạnh

trên rơm rạ đời ta 

rừng từ giã cõi đời

lời tạ lỗi đau buồn

khi người ta không nghĩ ra lý do cáo lỗi

5.

chỉ con người cùng rừng lùi vào quên lãng

chơi trò chơi nặc danh

chơi trò chơi hình với bóng

chiếc bóng mờ xiêu vẹo

chiếc bóng mờ đêm tối

đêm sâu thẳm tiếng đàn T’rưng

tơ rưng tưng nước mắt

giọt nước mắt tuôn trào khoảng trống

òa ra bảy nhánh thác Buôn Đôn

chín tầng dao cắt nỗi buồn

vỡ mười hai linh hồn

ban mai ôi chiều muộn

khoảng trống đau đớn bị phá hỏng

những khoảng trống bao giờ dừng lại

con sông trào lên nước mắt của rừng

giọt nước mắt nào đang khô

trên đám mây hỗn độn nặng nề thành mưa

ta là gì của em

ta là gì trước cơn sấm sét

ngây ngất phía xa cơn mưa hung dữ nhạt nhòa

trong tuyệt vọng đêm nay mất ngủ

khi con người cũng thành quá khứ

chúng ta phải thú nhận

những nỗi đau không còn chúng ta nữa

sự trinh bạch của nàng rừng không cần chúng ta

chỉ còn người đàn bà

điên loạn

chúng ta còn tất cả

chúng ta không có gì

đau đớn cô đơn những bàn tay u buồn, lủi thủi

gấp hình trái tim của núi

đỏ như mặt trời nhọn như mũi kim

xuyên vào rừng sâu như xuyên vào đá

xuyên vào tháng năm cháy mềm ngọn nến

bước chân tàn nhẫn định luật vật lý

như đồ thị vẽ những đường cong mệt mỏi, lu mờ

những đường cong trĩu nặng trên vai

lo âu

mệt mỏi

những đường cong ngổn ngang trăm mối

lưng đẫm mồ hôi

những đường cong dòng người lủi thủi

chảy ngoằn ngoèo vết nứt của đất lăn dài nước mắt

dịu dàng vì quá yêu cuộc sống

những đường cong đã mọc rễ vào rừng

vào thời gian vào khát vọng

ánh mắt đứng vững nhà dài

nhỏ nhoi đau đớn

đau đớn nhỏ nhoi những hy vọng không thôi

nước mắt, nẻo đường mòn heo hút lo âu

đau đớn nhỏ nhoi những hy vọng không thôi

thắp sang, điệu khan buồn ôi đáy đêm sâu

những đường cong du cư còng lưng gùi nặng vai gầy

im lặng uốn cong vầng trán xuống mặt đất

lượn qua ngọn đồi và những vọng âm

úp mặt tiếng khóc

ngửa mặt tiếng hát

bài hát cuốn tung con đường mòn đầy bụi

cháy khô vì nắng

nắng cả vào đêm

dòng người e lệ rất hiền

bay xác xơ mong manh gân lá

dài như tiếng gọi đàn và cúi đầu rất thấp

ngược núi cao

núi vô tội khi con người lùi vào bóng tối

vào cô đơn

bằng bước chân buồn

vang lên những sợi dây của gió

những cánh tay vươn dài những lòng người trăm mối

ôi quê hương cuộc đời Người trôi nổi

Người ôm rừng vào lòng như ôm người yêu vào ngực

tình yêu buốt nhức lưỡi dao

khi cơn đói cùng Người lang thang, lang thang

như dòng sông lạc vào sa mạc

rừng thành chật chội dưới bước chân của Người

bước chân không bao giờ thất vọng

nỗi giận dữ cùng Người làm ra sự sống

con đường mòn vùng lên hy vọng

hy vọng dù cay đắng trên vai

một chiếc gùi bao nhiêu sự thật

chứa bao nhiêu nước mắt

chết đi sống lại những lằn ngang dọc

như rễ cây vùi sâu trong đất

để cho Người dang cánh bay cao

ôi trong máu có mây và gió

ngọn gió lo âu cơ cực

lọt qua kẽ tay như mùa màng lọt qua ký ức

và rơi…

Người hồi sinh vùng đất mới nỗi buồn của mình

tiếng thở dài trào ra hang động

đêm xanh lục những lời nguyền màu tím

những vị thần sương khói như mây

những vị thần mệt mỏi buông tay

Yàng đã tan vào rừng

tan vào hòn đá, ngọn cây, dòng suối

gọi là chiều ư? hãy gọi hoàng hôn

nắng tắt

lung linh linh hồn rưng rưng Pơ thí

ẩn trong ngôi nhà mồ hoang phế

những bức tượng ngồi chống cằm như thể

bể dâu kia mới thực cuộc đời

ơ

ơi

sau một ngày ứ căng bỏ mả

sau một đêm bếp lửa vừa tàn

mê man

mơ ngày xanh lại

bằng lời khan trong đêm cầu nguyện

mơ bầu trời trong lòng bàn tay

mơ hừng đông giữa đêm dày

bay…

ôi

đêm làm sao vỡ

6.

em mới về em có nhận ra không

thật đau đớn trong mắt trẻ chảy khắc khoải đau buồn người lớn

chiếc lá non màu đỏ

bây giờ đã nâu

bàn tay người nắm vào nhau

tiếng thở dài du cư biền biệt

biền biệt những hang động

như đàn chim K’tía bay đi

chim Grứ bay đi

chim Phí cũng bay đi

theo lời hát Y Phôn mưa gió

như cội nguồn không còn dây nối nữa

không phải đã mất đi tất cả

chiếc lưỡi dịu ngọt của người

nhưng cuộc du cư lê thê này làm giấc mơ 

vỡ ra thác Khói / puh pêt mệt mỏi

và

khói

sương

tiếng thở dài sóng sượt mặt trời vừa lặn xuống bầu trời đỏ thắm lên

nỗi buồn sâu thêm trong hốc mắt

rừng bỏ chúng ta đi

đơn giản như cô gái bỏ nhà theo chàng trai cắp chiếc gươm dài

và sáng

đêm tối buôn Jun nhọc nhằn điều vô nghĩa

khoảng hẹp M’Tha không xoay xở cơn mơ

Người chật như hơi thở

ngọn núi mờ chấm nhỏ xa xăm

con đường tan trong nheo mắt

mắt người trẻ dè dặt

mắt người già xa xôi

quê hương ôi cuộc du cư không dứt

dải đất hoang cọp gầm vượn hú

chiếc xà gạt cũng trở nên hung dữ

cái khoảng cách bao giờ vượt được

dù Người bay bằng đôi cánh tình yêu

khi trong máu chỉ có mây và nắng

quê hương ôi Người lang thang những đêm sinh tử

cả trong mơ cũng chẳng an lành

trằn trọc nền đất cứng

Người gieo trỉa bằng tình yêu trước gió

Người dựng lại tình yêu như cỏ

đã cùng Người đón mưa ấm nhú lên

sau những đớn hèn

sau những tháng năm đi qua chiếc ghế K’pan đen bóng

cả buôn lắc lư trên một chiếc gùi

cả buôn làm đứa trẻ địu trên ngực lép

ngậm bầu vú mẹ

đi

mê man nghiêng ta luy hoang dại

chiếc lá non màu đỏ mềm trong mắt Người

nóng hổi

vỡ ra mưa ấm đầy bầu trời không lối đi

trên mặt nước không dấu vết

con thuyền ánh sáng Biển Hồ cao mênh mang núi

ánh mắt tắt trong đêm như ánh nắng

dịu dàng âu yếm vì sao

Người đã cúng nhiều thần đã làm nhiều lễ

đeo nhiều bùa thiêng

nhưng cuộc du cư như tấm yên nhàu nát

vì người tình Người cởi bỏ dưới chân

7.

cứ thế suốt đời

suốt đời cứ thế

những tháng năm không còn quay lại

những tháng năm mất cả chính mình 

những tháng năm tắt dần cổ họng

bài hát đôi chân trần nặng nỗi cô đơn

bài hát gập ghềnh cay đắng

bài hát tím thâm im lặng

bài hát than thân trách phận

những đôi chân đau chặt ruột gan

dòng người miên man

bây giờ thác chảy

Người đã cùng rừng vùng vẫy

đã cúi đầu…

rừng đã thành chớp mắt

xa đâu rồi rừng ơi

rừng đã thành chiếc nhẫn

rơi đâu rồi rừng ơi

rừng đã thành tĩnh vật

xanh đâu rồi

rừng

ơi

8.

em mới về em có nhận ra không

những cánh rừng đã thành huyền sử

quê hương còn món nợ với trò chơi mất rừng vô tăm tích

quá khứ hết nhiệm kỳ

tiếng cưa máy

về đâu…

ai đã đổi cánh rừng Kàte lấy vài bông lúa rẫy?

những hạt lúa như bào thai của mẹ

rưng rưng nước mắt của cha

rừng ngưng trên gương mặt kẻ tha phương

vẽ lên bằng gió nhàu nát nỗi buồn

nỗi buồn tro than nỗi buồn của lửa

nỗi buồn di dân chật cả giấc mơ

giấc mơ không êm đềm cơm áo

không êm đềm màu xanh của gió

gió chiều nay phẫn nộ

khói làm sao che được mặt trời

hạt lúa không có lỗi

hạt lúa khóc ngày còn con gái

rừng có còn để khóc mỗi lần đau?

hay nước mắt của em, người con gái mang

trên tay nỗi buồn cổ thụ

xanh lá tan đi không để lại điều gì

hạt lúa mồ côi với trăng sao ánh sáng

vệt sáng ngang trời

bơ vơ tiếng hót của loài chim hoang đã mất

loài chim hoang quay về phía đầy mưa

quê hương ôi em còn hơi thở

tình yêu anh em cất ở đâu

mà em nhớ làm gì nhọc nhằn nhọn buốt

những cánh tay vươn lên trơ trụi lá

chỉ lòng anh ngập giữa rừng dày

kẻ áo vải khăn thưa mỗi ngày qua đó

lòng vẫn còn lá bay…

* 

người ta lập luận và cười

khi mặt trời chỉ làm nhức mắt

nắng như đứa bé mở cửa

bất công với chúng ta

mưa như cuộc chiến

bất công với chúng ta

chúng ta hồng hào tươi mát cháy lên

ngọn cỏ xanh vênh vang trên da thịt

chúng ta thành chủ nhân của gió

của bão của mưa của nắng của cô đơn

những trò con trẻ không làm ta sợ

những đỉnh cao không làm ta đơn độc

trả lại quê hương bầu trời trả lại bầu trời đêm tối

đêm tối là mắt em

mắt em làm vì sao mở ra đón ngày bảy tia sáng

chín mây bay…

đụng phải đỉnh núi và phủ dòng sông

mang tiếng cồng âm u lời an ủi

quên đau buồn sau những ba hoa

quê hương xoay bánh xe khát vọng

khát vọng tận cùng từ thớ đất nâu

ba dan mắt em ôi núi lửa

núi lửa Cư’Mgar trải một nền hoa thắm

thắm tận cùng mầm non kẽ lá

ba dan vẫy vùng chưa thỏa

9.

em mới về em có nhận ra không

hỡi buôn N’êng dịu dàng gội tóc

tóc rong rêu và tóc hoàng hôn

tóc u buồn như da thịt

bến nước cũng xa như cánh rừng

xa như ngày xưa mẹ cha gặp mặt

trong nước mắt H’linh

mẹ cha hái chiếc lá nho đức hạnh

đức hạnh cả cái nhìn

che cho nhau trước khi bị đuổi khỏi rừng

cả nụ hôn bằng mắt

nhắm mắt vào mơ thấy câu ca 

em dám đổi cả đàn trâu trong chuồng cưới anh không?

để trâu anh về cày tung mẫu hệ

kéo số phận những đường cày cay đắng

im lặng nối giấc mơ vào váy vợ

hòa giọt máu đàn ông vào trái tim của vợ 

ối Yàng

Yàng ơi…

sinh ra người đàn ông là người đàn bà

sinh ra người đàn bà là nhan sắc

quê hương ôi quê hương

ta yêu Người như giấc ngủ nhọc nhằn sau một ngày mệt nhọc

trong đêm dài một khoảnh khắc độc nhất

ta mơ nằm cùng em

phủ lên em giấc mơ ngấn lệ

và mặt trời có vướng trong đêm

ta dịu dàng gỡ bỏ

cho gió vuốt ve cơn say cao vời

những nỗi đau rã rời

thầm kín

ôi quê hương…

quê hương

cánh đồng mùa khô nứt nẻ nằm chờ con sông Đực / Krông Knô

tưới bằng mùi bùn                                                 

những vệt bùn làm ta đánh răng lập cập

mỗi buổi sáng ẩm mốc

cày vào con sông Cái / Krông Ana như mở ra dấu ngoặc

giải thích về tình yêu

em mới về em có nhận ra không

đường ngấn nước hai bên bờ mùa hạn

mép nước nhấp nhô như lồng ngực

nữa đêm vén nỗi buồn tháo cạn / lấp đầy anh

tháo cạn / lấp đầy anh như một trò chơi

em vẫn đùa với anh khi vào mùa gặt

để chồi non trên cánh đồng mở và nở giữa đôi chân em

EaSuop vỡ những trận mưa ấm

như mạch máu trào dâng vỡ ra sự sống

những đứa trẻ chào đời hôn phối chiêm bao

ta ngượng nghịu với em

ngượng nghịu với tình yêu giới hạn

chân lý vùi chôn sau những bài đạo đức

lấp kín mắt nhìn

khi nhìn chính người tình của họ

xa lạ sau đêm đầu tiên

ta ngượng nghịu với em

những gánh nặng những bờ vai những đường cong một mình em ngược dốc

giữa cánh đồng mùa khô dã quỳ vàng và nhớ

bông hồng vàng Pautốpxki lạc vào tây nguyên chìa gai đâm chảy máu

giọt máu trinh bạch đầu tiên

ngày em thơ ngây cắn môi vào sự sống

quê hương lúc này trên đôi môi em

quê hương ôi gương mặt đẹp

ta nhân danh điều gì mà hát ca vô tận

nỗi buồn của em ta không cùng vận động

ta đã nhục nhã rút ra giữa đôi chân em

im lặng ngủ quên hơn cái chết

đen nhọn và quên

thoát

ra ngoài cơn sốt của em

lẽ nào ngày mẹ sang xin mà ta ngoảnh mặt

bao nhiêu năm vay trả nợ Người

bao nhiêu năm phận gà ăn quẩn

điệu Ayray toát mồ hôi

một lần ngụ cư hiểu sâu vào quá khứ

quê hương ôi xin Người chớ chần chừ

mở vòng tay người tình đôi chân người vợ

như sương mù pha trộn vào ánh sáng

ta pha trộn vào nhau

những giấc mơ của Người pha trộn vào đời thực

thổi tắt ngọn nến ký ức

những bông lúa rẫy cháy bừng

tương lai

10.

chiếc cầu thang nhà dài

hai bầu vú che mờ lý tính

cái đói dưới lồng ngực chúng ta

quê hương trên chiếc gùi sau lưng chúng ta

quê hương không bao giờ phó mặc

ngày mai hạt giống ta gieo bùng vỡ

hạt giống đã thai nghén chúng ta sau chín tháng mười ngày

chúng ta yêu nhau mỗi bữa ăn

quê hương những đứa trẻ dắt tay nhau ra khỏi thời thơ ấu

tìm nhau nhận ra nhau niềm đau

của đứa trẻ xiết chặt bầu vú mẹ

của tay cha vịn bước cầu thang

rơi với nỗi buồn / hụt chân giấc mơ

sau ô cửa mở

bằng rạng đông ngời ngời bên bếp lửa

nơi mặt trời mỗi ngày tung vó ngựa

phi qua xứ sở bạt ngàn hoa trắng

hoa trắng bàng hoàng mùa quả đỏ sau mưa

nơi bình minh mỗi ngày hơi thở

rừng cao su ứ nhựa

lệ mới sa

chớm thu vàng cúc dại ra hoa

quê hương vỡ bao nhiêu là mưa ấm

mưa ấm choàng lên Người tấm khăn màu huyết dụ

và chỉ thêu hoa màu trắng 

ôi nắng lên những nhụy vàng

em mới về em có nhận ra không

ngây ngất đầu tiên cơn khát của rừng

ngọn cỏ đầu tiên thủy triều của rừng

biển ở Tây Nguyên

chỉ là giọt nước

núi ở Tây Nguyên

chỉ là vết xước

nương rẫy ở Tây Nguyên

chỉ lớp tro màu đỏ nhợt

quê hương một ánh nhìn chín cả lúa và trăng

nên trăng vàng như trái chín

vàng như ngọn lửa đổi mới không ngừng

lửa không phải là luật lệ

luật lệ không phải là ý thức

lửa khởi đầu và kết thúc

như tình yêu đập tung trong ngực

lột trần mặt trời

và hôn tay nhau

11.

em mới về em có nhận ra không

cái nghèo trào nước mắt

quê hương làm rạng danh mình bằng giọng hát YMoan

bài hát cội nguồn YPhôn cháy trắng

lửa trong những đám mây cuối cùng đã tắt

rượu YDắc ánh sáng ngày bất trắc

EaKao những lần mưa muộn

lạnh nhớ hơi người nắng nhớ hơi ai

khởi động lại nhà dài để quay phim và bảo tồn bản sắc

ta đặt lại góc bếp khi biển bây giờ đã mất

làm chủ lễ cho mình sau tiếng khóc của em

mơ hiến tế thân mình cho buổi lễ của em

buổi lễ hôm nay ta giáp mặt

từ rừng xa về lại buôn gần

mang cái ná đi ra vẫn nhớ bếp lửa nhà mình hơi ấm

mang con dao đi xa vẫn nhớ bến nước làng mình trong vắt

nhớ nhau thì tìm

như ngọn bí tỏa ra từ một gốc

như KrôngKnô/ KrôngAna hợp dòng Sêrêpốc

mình uống nước một bầu

vui buồn để lại đàng sau

những giọt mồ hôi thấm ta lại với nhau

thấm ướt giấc mơ sau nhiều hy vọng

ngôn ngữ tụng ca không phải là cuộc sống

khi không còn ngôn từ ta sẽ thét lên

lửa lẹt đẹt tiếng vỗ tay lẹt đẹt

khói thành mây hay tóc thành mây

ta yêu quá nên em mệt lả

bình yên bay ánh mắt người già

sâu xa

oa a

những đứa trẻ lẫn vào râu tóc

lá vàng bay cho nụ nhú mầm xanh

ôi bao giờ bao giờ

quê hương cùng ta không cần hành lễ

chỉ sâu thẳm tim người ta tạ ơn nhau

ai ngồi đếm những gì được mất

còn buồn còn yêu

còn yêu còn tồn tại

những bước hoang Ea H’leo cúc dại

cùng cánh rừng ngọn đồi vang lên tiếng động của ánh sáng

phía mặt sau là đêm tối

vũ điệu cuối cùng ngọn gió cuối cùng nỗi buồn cuối cùng

khép lại ưu tư

em mới về em có nhận ra không

sau ché rượu cồng chiêng lãng mạn

thành phố từ buôn làng nhảy múa ngày xưa

ta là gì của em

đêm vầng trăng thịt da mát rượi

mái tóc thơm bên ô cửa nhà dài

ai là ai và em là ai

những vũ nữ trẻ trung nai nịt leng keng điệu múa

những chiếc váy nhung đen thêu thùa sặc sỡ

những diễn tấu cồng chiêng ngộp thở

những tiếng hú giật mình

từ những cải biên

điệu Ayray lẫn vào nhạc Rock

nàng trinh nữ lả lơi bím tóc

khàn giọng mệt nhoài

gương mặt nóng bừng lễ hiến tế của đêm

ôi quê hương em không quên lời ca không mất

khúc Ayray da diết ngọt ngào

mùa khô thơm lúa chín

mùa mưa thơm mùi cỏ

xoa dịu mỏi mòn xóa tan chờ đợi

nơi KrôngKnô trôi với bình minh gặp KrôngAna

cây lá rạp nghiêng âu yếm

nơi em đi ngang phù sa lưu gót chân hồng mỗi sớm

bạn bè múa lượn cùng em như bầy công trong rừng hoa ngào ngạt

mặt trời tỉnh ngủ sau mây

xòe tia nắng chiếc quạt dịu dàng vẫy đám lá trên cao

những mệt mỏi của em rơi nhẹ

như bông hoa trong gió

em ngắm nhìn bằng đôi lông mày cong sóng nước

sóng nước ngập ngừng một giọt sương rơi

giọt sương chúng ta khát khao lâu đến vậy

những khao khát nằm trong mơ ước chúng ta

chảy từ đời này sang đời khác

buông xuôi nước mắt

trôi ngang cuộc đời cùng Yàng bất tử

và những vị thần thấp thoáng giấc mơ

tiếng cồng như hơi thở

lời ca về còn nhớ

mênh mông bầu trời là điệu múa của gió

chập chờn bay

và mảnh khảnh đôi tay của mẹ

tắm cho con mỗi ngày miên man câu hát

câu hát cài sương lên tóc của con

câu hát dầm mưa vất vả

câu hát lấm bụi xông pha

ràng buộc cuộc đời với trời và đất

câu hát của cuộc đời cùng cực

chấp chới dịu dàng những giọt mồ hôi

câu hát dang tay con lớn thành người

12.

ta là gì của em

góc phố nhỏ nhà dài gác hẹp

một chiều khói ướt

những câu thơ còn lại dâng Người

em dầm mưa mùi hương thơm dịu

ta vẫn yêu đứt ruột mỗi chiều

đứt ruột mỗi khi em trở mình làm giông bão

mồ hôi sốt cao cả cánh rừng ướt áo

Thủy tinh lên non cao đòi lại người tình

hỡi người tình lụt lội

hỡi người tình trăm năm

rơm rác lót ổ em nằm là trái tim anh

bầu trời bây giờ mất hết lửa

còn đọng lại hơi nước mờ mịt mùa đông

ta phải đương đầu với ngày mai khi xếp từng que củi

cời tro than xám ngắt tình cảm

tro than là ngày mai của que củi hồn mình

như im lặng rền vang là ngày mai của sấm

nhưng anh không được gì nếu đợi ngày mai

anh yêu em ngay lúc nào có thể

cơn lũ không còn bí ẩn

em đã có đỉnh cao và lối thoát

lũ trong em vẫn giọt sương đầu

như bây giờ ta đang yêu nhau

yêu nhau đầm đìa mưa lũ

cơn lũ đi qua em dang ra hai nỗi buồn

một tận cùng cửa mở

một tận cùng cơn mơ…

ai đang còn say sưa chính họ

mở nghìn lối dọc ngang cho lũ rút về

ta yêu nhau trong cơn hồng thủy

phủ đầy mây

và mưa lũ đê mê

chàng Thủy Tinh gọi Mỵ Nương khản giọng

chỉ còn ta nghe

ta sẽ thắp B’lang thành lửa

rung cơn gió làm chuông

hai núm hoa hồng trên bầu ngực nắng

hong khô mưa cho ngọn cỏ yếu mềm

quê hương ôi xin Người đừng đuối sức

ta ủ Người trong ngực

ủ hạt mầm đón nắng ngày mai

ta ủ Người trong những chiếc lá khổng lồ đỏ thắm

những lời cầu khẩn

trong câu thơ dịu dàng đau đớn

phẫn nộ u buồn

rượu trong máu chảy như dòng lửa

ta cháy cùng Người ta cháy vì yêu

cởi chiếc áo khoác trên thân ta xuống đất

quê hương ôi Người cứ dẫm chân lên

Người kiêu hãnh như chiếc thuyền qua bão lũ

tặng mặt trời cho đêm

tặng ngày mai cho quá khứ

tặng cho bầu trời những vì thiên sứ

bay mơ màng nước mắt trên cao

nhưng em quay lưng mặt trời cũng lặn

thèm một lần hoàng hôn

em ánh sáng ta làm bóng tối

một bóng tối vỡ tung mắt người

trong cổ họng và môi

câu hát…

13.

câu hát không có hai ta tình tự

ngày mẹ lên nương bẻ bắp u buồn

gạt tro tàn sau lần đốt rẫy

thận trọng vén phôi thai trời đất

một dấu chân một đứa bé sơ sinh

cất tiếng khóc Êđê mô phỏng

sau cơn đau bật lên mầm sống

sau mùa lụt hãi hùng đến mùa gặt phù sa

ngày mai ngày mai chúng ta dậy sớm

ngày mai bắt đầu từ gánh nặng hôm qua

gánh nặng hai vai mình tụt dép

lo quê hương mình tụt hậu

trong giấc mơ toàn cầu

những con sông bây giờ hội nhập

biển đã thành nỗi đau

ché rượu nhà dài bây giờ cay mắt

năm tháng đi về trước mặt

những cánh rừng đổi chiếc xe máy nhà quê

cồng chiêng có lúc thành sân khấu

trong mắt người như trò con trẻ

đứa trẻ con còn nhớ mẹ đi về

cuộc chiến yếu ớt điên cuồng

và đôi lúc bất công với chúng ta

nhũng bất công há hốc niềm kinh hãi

tê dại

em mới về em có nhận ra không

hay em nghĩ ánh sáng là mãi mãi

như cây nấm mùa xuân có gì mà ầm ĩ

nỗi đau chúng ta bây giờ như đứa bé

thơ ngây tiếng cười ngoài phố

tiếng cười như gỗ mục vì sự yếu đuối

ngỡ mình hoàn hảo không cần đo nỗi buồn

không hối tiếc

em có biết…

mà thôi

khi chúng ta không còn ai nhắc đến

chúng ta đánh mất gương mặt của mình

thời gian ẩn chứa nước mắt

chúng ta mộng mơ vì sao quên hạt bụi

ngắm hoàng hôn quên năng lượng mặt trời

ngắm chân trời quên tư tưởng

quên trái đất bây giờ một vệt chảy yêu thương 

em hãy mở cánh cửa đời mình đưa lên môi chiếc ly cuộc sống

uống nụ hôn cùng với bầu trời, cánh đồng…

như ngón tay trong một bàn tay

ta bước vào cuộc chơi trộn lẫn

bằng quyền năng của một giấc mơ

14.

những giấc mơ của lửa

vẽ lên quê hương mây trắng

ôi quê hương xanh

em tựa vào ta mệt lả

ta tựa vào chiếc lá nhỏ nhoi

tựa vào bài ca

bài ca làm gì được

chiếc lá mắt ướt

bay vào đêm màu xanh…

đêm dội vào tim người tiếng chim B’hi gọi bạn

dội vào lòng chiếc gùi mây gió rỗng

không nghe tiếng động những nỗ lực rã rời của ngọn gió

tạo ra số phận

A CôThôn ánh sáng du hành

Ơi CôThôn trăng sao cùng ngủ

Ôi CôThôn lời ru

mẹ vuốt ve màu xanh Cô Đơn nhạy cảm

đêm tự hào táo bạo kẻ đầu tiên

niềm tự hào như ký ức

đã lấp đầy vùng đất tinh mơ

nơi mỗi ngày mặt trời vẫn mọc

nàng H’Bi xõa tóc

nhặt bình minh xếp tia quạt mặt trời

thành phố của chúng mình tinh khôi sương sớm

đã bắt đầu rêu

những nhà máy bắt đầu tăng năng suất

xuất khẩu niềm vui từ mái nhà dài

ước mơ toàn cầu từ ngôi làng nghèo M’Drak

niềm vui pha lẫn nỗi đau

ta đi nhặt chiêm bao về nối lại

ký ức còn mê mải

những ngà voi cong như chiếc lá

những vì sao xanh như trái đất

những bầu trời bay hai cánh và sương

quê hương ôi quê hương

em giấu rừng trong mắt giấu biển trong bầu trời

giấu badan trong tim người gai hoa hồng đỏ thắm

vì yêu

* 

gió đã bước sang thế kỷ 21

bếp lửa chúng ta nhỏ bé và chật hẹp

nhỏ bé và chật hẹp cả bài khan cổ tích

ký ức ngang trời giăng những chuyến bay

hai mươi hai giờ nối liền trái đất

hai ba giờ đã khơi mở dòng sông

hai bốn giờ ngăn xong kênh Buôn Triết

nghiêng đất trời như một cơn say

cánh đồng em nâng ly uống cạn

những cơn khát đã thành ảo ảnh

cánh buồm chỉ cần chèo tay vẫn mang em khắp bốn phương trời

đêm không ngủ với niềm vui mới

niềm vui đứng trên vai những gã khổng lồ

huyền thoại xoay vòng tròn cối xay gió

làm mưa…

mỏng như hơi em thở vào cửa kính mùa đông

mịt mù sợi tơ mảnh

Krông Buk sông tóc chảy vào cánh đồng bông

những nhà máy hoa văn thổ cẩm

đang pha màu của lúa và hoa

bông hoa sinh ra từ đất 

đất sinh ra từ ánh trời huyền thoại

khuất phục cầu vồng vẻ đẹp tự nhiên

những thời trang muôn màu sàn diễn

bay lên ôi những nàng tiên

nàng tiên không còn mặc cảm

đói nghèo, thiên tai, hạn hán…

đã vùng chạy như con nai mất hút trong rừng

những con đường mở ngã tư

những ngôi nhà mở cửa

những mùa đông tan vỡ đến mùa xuân

quê hương ôi Người vỡ ra mưa ấm

ta cùng Người đến bờ sông đầy cỏ

lấy vạt áo ta lau gượng nhẹ cho Người

ta lặng ngắm Người hạnh phúc

bài trường ca dâng lên Người sau sương mù

sau ngây thơ

sau tủi nhục

sau nhói đau của mối tình đầu

mơ hồ bên bờ sông xa xăm vọng lại

tiếng chim vỗ cánh câu trả lời thành phố tương lai

niềm tin đã bắt đầu

bình minh của mỗi sớm mai

hoa của nụ hôn

ánh trăng ngày thơ dại

em mang hoàng hôn trên vai lội qua dòng sông sợ hãi

dòng sông ngân vang từng hồi như đoàn tàu kéo còi trước khi rời bến

ngày mai ngày mai

thành phố sân bay nhà máy trên cao lấp lánh vì sao không tên gọi

cùng nhau thắp ánh sáng khởi đầu

ánh sáng bảy màu từ cánh rừng sâu

từ giấc mơ đang thức

như đêm còn ngập nắng

cuộc phiêu lưu của đứa trẻ ngây thơ

của tình cờ

đã hướng cuộc đời lên đỉnh hoa

và gió

*

hạt bụi của kiếp người          

cuộc đời thả bay những tờ lịch mỏng

thành phố chàng DamSan yêu con gái Mặt Trời

chàng DamSan không bao giờ đêm tối

không bao giờ xuôi tay

cuộc chiến bằng con dao găm kiêu hãnh

bằng niềm say đắm

của ngọn núi đại bàng cổ tích

thả lời khan bật máu dây cung

kiêu hùng

như

nắng

niềm vui Banmê chênh vênh mỏm đá

thành phố dịu dàng nỗi đau ngược gió

quên mất tên