By Lê Vĩnh Tài, translation by Nguyễn Thị Phương Trâm

4.

Tibet

in the poets, the artists

nightmares

consistently you 

appear

.

paintings

poetry

you are in anguish shaking

while they’re quietly hiding

.

you’re aware

the artist doesn’t want to be awaken

to sadness, they’re afraid to display 

sleep laboured, deep

in the appearance of self-proclaimed gods

grinding their teeth

making a living 

lips clamped shut

.

the poem

maybe a person

a poet

or possibly a bird

a butterfly

.

it flies

with dark black wings

one wing in the dark

one wing in oblivion

unlike the seeds you’ve sown

yet bloomed

but your hope was always free

even when they deliberately upon thee

sow evil…

.

the artists blind with greed

walking on clouds

weaving through the canopies

like bats

causing the leaves

to wither

.

you’re aware of

the encouragement through the vernacular 

thus was no more

.

you’re aware of 

the artists hiding silent in damp bunkers(in the ground)

as the Sun sets behind the mountains

the only thing they dare to do was bow

their heads

appeared only

to search for food

then disappears, so no one hears

not a trace there

.

they

dare not pull you from your sleepwalk

for their state assembly?

.

they 

pretend to hold a torch in their hand

while you’ve lit up the faces of wolves

falling off mountain cliffs and crevices in fright

breaking their faces

or were they just still excited

as the poem dare not speak

a word?

.

into the night, when you’re sleepless

the bats flee

the spiteful stare of strangers

glaring like bats

upside down

bloodsuckers 

.

blood

How may it bring happiness?

yet blood may bring shame

while you’re full of joy

like the disappearing moon

as the clouds swallowed it

.

the truth

not a jade rabbit

.

ugly strangers

like bats

missed life as a rat reincarnated in falling dusk

while they pretend to pass your old home

an attic wrapped in cowhide

the rising smoke

the tired dirt walls

through the narrow doorway

watched your children play

more carefree than the bats hey

hovering above your head

.

your “heart sutra”.

as the hunger strikes

like the Sun

you’re chuckling

but dying inside

.

dusk poured shadow in the alleys

narrowed, as the bats dredge a layer of opulence

flapped their wings hovered outside the paint peeling doors

fortune tellers

palavering, quietly

an eerie grim tale about bats

.

their congenital illness from oblivion

their  

murderous ease

.

oh, Tibet

when by the summit be

the peaceful sanctuary for your retreat?

.

when

Will your gods return?

please all you artists please stop breathing in and out 

here high up, the oxygen is thin

please stop dropping your gobs like fish yawning

dogs yapping

sitting 

by the stairs waiting

.

you don’t have faith in a sky full of thin air

red bloody water

pouring all over you wetting the entire noon

raining the entire afternoon

dreary the night

.

they shall never warm your heart

in the cold nights

but they will still find a way to commit you

continue to exploit you

blatantly legs wide open

the miserable two-lined poems

oh dear god…

.

“In a monastery in Tibet at 3150m above sea level, a new form of education is introduced. The Chinese authorities call it “Patriotic education”, but to the monks, it’s a severe form of repression.”

.

oh why Tibet

surrounded by

money, prisons

compassionless, sins…

will you have the strength to erase

the blinding fog?

.

light losing its strength

through the trees, foliage

like human forms

statues

as though making up for the glances

hidden in the fields

vast openness without

an escape?

.

you open any book

it seemed nearly the entire vernacular was with thee ran:

the verbs ran

the nouns ignited

the adjectives in self-immolation

only the ad-verb were delusional, encouraging

and a pronoun of strangers yelled: rebellion

.

the artists you’ve never liked

clingy climbers, hanging on

as  you squint your eyes 

tried to remember them

.

keep dreaming

so even when you make a grammatical error

every time they challenged the law

with their dropped jaw

inviting the flies

.

like once in the poem you cried

why are the foot of the candle stand made of gold

a candle flame burning for the last thirteen centuries

why would anyone want to distinguish it

Dear god…

.

beneath this light

humanity and all the idols of the various gods

once did lean into the replies

the voices in hymns

the power of the sound

the shattering of glass may still possess this mysterious power

.

your broken glass

the pure crystal eye of humanity

insightful in all realms

your subconsciousness

forever be the past

forever be the future…

_____

Tây Tạng

trong cơn ác mộng

của các nhà thơ, nghệ sĩ

bao giờ người cũng

xuất hiện

.

trong những bức tranh 

trong những bài thơ

người giận run lên 

khi bọn họ chỉ thì thầm, lén lút

.

người biết

các nghệ sĩ không dám thức dậy

nỗi buồn không dám diễn tả

giấc ngủ nặng nề, u mê 

khi xuất hiện của kẻ tự xưng là đấng toàn năng

nghiến răng

cho miếng ăn

ngậm miệng

.

bài thơ 

có thể là một con người

nhà thơ

cũng có thể con chim

con bướm

.

nó bay

với hai cánh tối màu đen 

một cánh trong bóng đêm

một cánh lãng quên

không như hạt giống người đã gieo

dù chưa nở hoa

nhưng hy vọng của người vẫn giải thoát

như bọn họ cố gieo tiếng ác

cho người…

.

các nghệ sĩ bị mù vì tham 

và đang đi trên mây

đôi khi họ lộn ngược lên cành cây

giống như những con dơi

và những chiếc lá 

bị héo

.

người biết 

sự kích động ngôn ngữ 

đã không còn

.

người biết 

các nghệ sĩ nằm im trong căn hầm ẩm ướt

khi mặt trời lặn phía sau dãy núi 

họ chỉ dám cúi

đầu

và chỉ xuất hiện

tìm kiếm thức ăn

sau đó biến mất không lăn tăn 

dấu vết

.

họ

có dám kéo người ra khỏi cơn mộng du 

để tham gia băng đảng quốc doanh của họ?

.

họ

giả vờ cầm ngọn đuốc trên tay

trong khi người đang soi vào mặt một con chó sói

làm nó hoảng sợ rơi xuống khe núi 

nhào lộn gãy răng

hay vẫn hung hăng

khi bài thơ không dám nói 

nên lời?

.

vào ban đêm, khi người không ngủ

các con dơi đã bay đi

ánh mắt nhức nhối của những người lạ

soi mói như con dơi

lộn lèo rồi

hút máu

.

máu

làm thế nào có thể mang lại hạnh phúc? 

nhưng máu có thể mang lại nỗi nhục

khi hạnh phúc

như sự suy tàn của mặt trăng

đã bị bóng mây nuốt mất

.

sự thật

không phải con thỏ ngọc

.

những người lạ xấu xí

như những con dơi

thoát khỏi kiếp chuột vào lúc ánh hoàng hôn

khi họ giả vờ đi ngang qua ngôi nhà cũ của người

căn gác bếp lợp bằng da bò 

lên khói

bức tường đất mỏi

cánh cửa chật hẹp cá mòi

nhìn thấy đám đông trẻ em chơi

hồn nhiên hơn những con dơi 

vẫn bay trên đầu họ

.

lòng “từ tâm” của họ

lúc đó lên cơn thèm ăn

như thể bọn họ là mặt trời

nên người cười 

chết lặng

.

hoàng hôn đổ bóng trong ngõ

hẹp, và những con dơi phủ một lớp vàng

son, cứ vỗ cánh bên ngoài những cánh cửa đã tróc sơn 

như những gã bói toán

họ bàn mưu, im lặng

trong câu chuyện ma quái của con dơi

.

họ, một loại quái thai của nỗi nhớ

cách thức nhàn nhã của họ

chỉ để giết người 

.

ôi, Tây Tạng

bao giờ đỉnh núi 

là tu viện bình an của người? 

.

bao giờ

thần thánh của người quay lại?

xin các nghệ sĩ đừng hít vào hay thở ra thêm nữa 

ở trên cao khí ô-xy rất thiếu

xin đừng mở miệng như ngáp cá

như chó đá

vẫn thích quỳ bên cầu

thang 

.

người không tin vào bầu không khí loãng

máu đào nước lã  

chảy qua thân thể người ướt cả buổi trưa 

đã mưa cả buổi chiều

đã tiêu điều buổi tối

.

họ không bao giờ sưởi ấm trái tim của người 

trong đêm lạnh

nhưng họ sẽ tìm cách chạy tội

họ vẫn tìm cách thoát

họ luôn luôn chàng hảng

như bài thơ hai hàng khốn nạn 

trời ơi…

.

“Trong một tu viện Tây Tạng tọa lạc ở độ cao 3150 m trên cao nguyên, một hình thức giáo dục mới đang được tiến hành. Chính quyền Trung Quốc gọi đó là “Cải tạo lòng yêu nước”, nhưng đối với các nhà sư thì đó là một hình thức đàn áp nghiêm trọng.”

.

ôi chao, Tây Tạng

phủ vây

tiền, tù

tình, tội…

liệu người còn sức 

xóa tan sương mù?

.

ánh sáng bắt đầu kiệt sức

đang chiếu qua những bụi cây

đứng im như dáng người 

như bức tượng

như bù nhìn 

núp trên cánh đồng

mênh mông không 

lối thoát?

.

người mở bất kỳ một cuốn sách 

gần như tất cả các từ loại cùng với người: bỏ trốn 

động từ bỏ chạy

danh từ bốc cháy

tính từ tự thiêu

chỉ mơ hồ trạng từ khuyến khích

và đại từ kẻ lạ mắng người: phản nghịch 

.

những nghệ sĩ mà người không bao giờ thích

vẫn chằng chịt dây leo

khi người nheo

mắt nhớ

.

cứ ước mơ 

vì nếu người có sai ngữ pháp

chỉ vì họ là chấp pháp

như chó ngáp

phải ruồi

.

như có lần trong bài thơ người khóc

tại sao những chân đèn bằng vàng

ngọn bạch lạp người thắp đã mười ba thế kỷ

sao có kẻ muốn thổi tắt

trời ơi…

.

dưới ánh sáng này

nhân loại cùng với những pho tượng của các vị Thần 

đã từng nghiêng mình đáp lại 

những tiếng thánh ca 

mà quyền năng của âm thanh

một tiếng vỡ ly cũng có quyền năng thần bí

.

chiếc ly vỡ của người

như thủy tinh thể của con mắt nhân loại 

nhìn thấu vào cõi giới 

tiềm thức của người 

mãi mãi là quá khứ 

mãi mãi là tương lai…